«زینب اخلاقی»، داستان نویس افغانستانی در گفتگو با خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در کشوری که همه به دنبال تامین نیازمندی های اولیه خود هستند، دغدغه زنده ماندن دارند و واقعیت های دردناک جامعه آنها را از داستان پردازی و داستان ستایی دور نگه می دارد، نمی توان توقع زیادی از وضعیت ادبیات داستانی داشت.

وی در خصوص فعالیت های خود اظهار داشت: در 5 ـ 6 سالی که داستان می نویسم بیشتر از 60 داستان کوتاه و 2 داستان بلند نوشته ام؛ داستان هایم بیشتر دغدغه های درونی ام را بیان می کنند و این اواخر واقعیت های جامعه ام را در داستان هایم می گنجانم.

اخلاقی افزود: داستان هایم هرگز در قالب یک کتاب منتشر نشدند، بعضی اوقات در جلسات نقد داستان مراکز فرهنگی چون «خانه ادبیات افغانستان» و «در دری» مطرح می شدند و گاهی هم در بعضی نشریه ها و سایت های ادبی و فرهنگی به نشر می رسیدند. علت اصلی این حکایت به وضعیت مالی نه چندان خوب و سرخوردگی هایی از جامعه بی ذوق نسبت به داستان برمی گردد.

 واقعیت های دردناک جامعه افغانستان مردم را از مطالعه دور نگه داشته است

زینب اخلاقی عنوان داشت: در کشوری که همه به دنبال تامین نیازمندی های اولیه خود هستند، دغدغه زنده ماندن دارند و واقعیت های دردناک جامعه آنها را از داستان پردازی و داستان ستایی دور نگه می دارد، نمی توان توقع زیادی از وضعیت ادبیات داستانی داشت. جایگاه داستان و داستان نویسان و ادبیات داستانی مسائلی است که روزگاری در آینده توام با صلح ورفاه جامعه می توان آن را تصور کرد، فعلا تمام زحماتی که در این عرصه می شود در جهت به وجود آوردن فرهنگ کتابخوانی و ترغیب داستان نویسان دلسرد و داستان نویسان نو ظهور به آفریدن اثر است.

این داستان نویس جوان افغانستانی بیان داشت: ما هنوز در ساختن جایگاهی برای ادبیات داستانی ناکامیم. برای این منظور هنوز اقدامات اساسی از سوی نهادهای خصوصی و دولتی صورت نگرفته است. برای داشتن چشم انداز روشنی در این عرصه، باید گام های عملی و زیربنایی صورت بگیرد و فرهنگ کتاب خوانی و حمایت و دلگرمی از نویسندگان نهادینه شود. داشتن مخاطب برای انگیزه دادن به راوی بسیار تأثیر گذار است. برای مثال اگر شما در یک جمعی صحبت کنید که هیچ یک از آنها به شما توجهی ندارند، عکس العمل طبیعی شما خاموشی خواهد بود. بنابراین هم باید روی داستان نویسان برای جذب مخاطب و نیز روی مخاطبان برای ایجاد و گسترش فرهنگ کتاب خوانی کارهای جدی صورت بگیرد.

 ادبیات داستانی افغانستان با خواسته های مخاطب امروزی هماهنگ نیست

وی تاکید کرد: ادبیات داستانی افغانستان، با توجه به کارکردهای ضعیف اساتید و پیشکسوتان این عرصه، هنوز رشد چشمگیری نداشته و با تکنیک ها و خواسته های مخاطبان آشنا و هماهنگ نیست. داستان نویس باید بداند مخاطب از او چه می خواهد بشنود، روایت یک داستان خطی بدون درگیر ساختن مخاطب در خود و نوشتن به یک سبک و و و، اشتباهاتی است که داستان نویسان افغانستان با آن مواجهند و مدام در حال تکرار آنها هستند.

زینب اخلاقی عنوان کرد: داستان نویسان منزوی افغانستان باید با دیگر داستان نویسان دنیا در ارتباط بوده و با شیوه نگارش آنها و مزاج مخاطبانشان آشنایی داشته و ظرفیت خود را با همان معیارات افزایش دهند. داستان نویسان افغانستان باید اصول سنتی و الگوهای یکنواختی که در آفریدن اثر خود از آن استفاده می کنند را با مقتضیات و خواسته های مخاطبان امروزی خود عوض کرده و آنها را شیفته آفرینش خود کنند.

 شخصیت زنان در ادبیان داستانی افغانستان به درستی بیان نمی شود

وی در خصوص شخصیت پردازی از زنان در ادبیات داستانی افغانستان گفت: بسیاری از داستان نویسان افغانستان با وجود تغییرات زیادی که در وضعیت زندگی زنان این کشور آمده، باز هم از درد و غم و ناتوانی زن در داستان هایشان یاد می کنند. زن در ادبیات داستانی بیشتر چهره فردی را ایفا می کند که هیچ اراده و توانی از خود ندارد. زن در داستان بسیاری از روایتگران همچنان با جنسیتش یاد می شود که گاهی مورد تجاوز، خشونت و بردگی قرار می گیرد و یا مقصر همیشگی تمام گناهان مردان پاک قلمداد می شود، و یا هم ابزاری ست که با توصیف اندام زیبای او به داستان ها جذابیتی را اعطا نمایند؛ اما غافل از اینکه زن امروزی افغانستان دیگر این چهره ها را ندارد و توانمند است. توصیه من به نویسندگان کشورم این است که برخوردی اعتدال آمیز با زن در داستان هایشان داشته باشند و با دید جنسیتی و یا جنس دوم به آنها نگاه نکنند. داستان زنان با شهامت و پرتوان را خلق کنند تا زنان هم با خواندن روایت هایشان نیرو بگیرند.

 نویسندگان خارج از کشور مخاطبین بیشتری دارند

اخلاقی در پاسخ به این سوال که چرا اکثر نویسندگان مطرح افغانستانی در خارج از کشور به سر می برند و حتی با زبان کشور میزبان آثار خود را چاپ می کنند بیان داشت: زمینه رشد در کشورهای دیگر طبیعتا بیشتر از افغانستان است. امنیت جانی و روانی در کشورهای توسعه یافته باعث شده که آنها بتوانند در فضای امن به داستان پردازی و چاپ آثار خود بپردازند. وجود مخاطبان در کشور میزبان باعث ترغیب نویسنده به نوشتن برای آنها می شود. آرزوی هر نویسنده ای این است که بتواند آثار خود را نشر کند و مخاطبان آنها را بخوانند. فرقی نمی کند که از آن تعریف شود یا نقدهای منفی صورت بگیرد، آفرینش اثر بزرگترین خواسته یک نویسنده است. بنابراین نمی توان آنها را سرزنش کرد.

این نویسنده افغانستانی گفت: دلایل و توجیهات بسیاری وجود دارد که باعث شده فرهنگ کتاب خوانی در افغانستان پایین باشد. از جمله می توان به درصد سواد پایین مردم، دغدغه های امنیتی، فقر و موارد دیگر اشاره کرد، اما به نظر من نخواندن کتاب هیچ توجیهی ندارد، همانطور که ندانستن قانون اساسی عذر پنداشته نمی شود. ما باید دغدغه ای را تحت عنوان کتاب خواندن در خود ایجاد کنیم و آن را جزو اولویت های زندگی خود قرار دهیم. این کار را باید بدون هیچ توقعی انجام بدهیم، در صورتی که همیشه در این زمینه کوتاهی کرده و آن را به حساب مشکلات جامعه و زندگی می گذاریم.

 زینب اخلاقی در پایان افزود: توجه رسانه ها به مسائل فرهنگی و ادبی کشور باعث می شود این دغدغه در اذهان مردم کم کم شکل بگیرد و کتاب و کتاب خوانی به عنوان امر مهمی در جامعه تلقی شود. همه باید سهمی در گسترش این فرهنگ نیک بگیرند و آن را بارور سازند.

انتهای پیام/